Jump to content

Նիզար Կաբանի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Նիզար Կաբանի
نزار قبّاني
արաբ․՝ نزار قباني‎‎[1]
Ծնվել էմարտի 21, 1923(1923-03-21)[2][3][4][…]
ԾննդավայրԴամասկոս, Սիրիայի և Լիբանանի ֆրանսիական մանդատ[5]
Վախճանվել էապրիլի 30, 1998(1998-04-30)[2][3][4][…] (75 տարեկան)
Վախճանի վայրԼոնդոն, Միացյալ Թագավորություն[5]
ԳերեզմանBab al-Saghir Cemetery
Մասնագիտությունբանաստեղծ, դիվանագետ, գրող և երգերի հեղինակ
Քաղաքացիություն Դամասկոսի պետություն,  Սիրիայի պետություն,  Սիրիայի երկրորդ հանրապետություն,  Արաբական Միացյալ Հանրապետություն և  Սիրիա
ԿրթությունFaculty of Law Damascus University? (1945)[6]
ԱմուսինBalqis al-Rawi?
Կայքnizarq.com
 Nizar Qabbani Վիքիպահեստում

Նիզար Կաբանի (ամբողջական անունը՝ Նիզար Թաուֆիկ Կաբբանի արաբ․՝ نزار توفيق قبّاني‎‎, մարտի 21, 1923(1923-03-21)[2][3][4][…], Դամասկոս, Սիրիայի և Լիբանանի ֆրանսիական մանդատ[5] - ապրիլի 30, 1998(1998-04-30)[2][3][4][…], Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն[5]), սիրիացի բանաստեղծ և քաղաքական գործիչ։ Արաբական աշխարհի ամենահայտնի բանաստեղծներից է[7][8]։

Գրել է բանաստեղծություններ՝ սիրո, ֆեմինիզմի, կրոնի, հայրենասիրության, ինչպես նաև արաբական նացիոնալիզմի մասին։ Իր ոճն աչքի է ընկնում պարզությամբ և պատկերավորությամբ։

Կեսնագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ տարիներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նիզար Կաբանին ծնվել է 1923 թվականի մարտի 21-ին՝ ժամանակակից Սիրիայի մայրաքաղաք Դամասկոսում։ Ընտանիքը բնիկ դամասկոսցի էր, թեև ուներ թուրքական ծագում[9]։ Իր պապի եղբայրը՝ Աբու Խալիլ ալ-Կաբանին, արաբական առաջին դրամատուրգներից էր, ով ստեղծագործել է 20-րդ դարի սկզբին։ Առաջին բանաստեղծությունը գրել է 16 տարեկանում՝ 1939 թվականին, երբ ամառային արձակուրդներին գտնվում էր Իտալիայում։ Կաբանիի առաջին բանաստեղծական ժողովածուն գրվել է 1943 թվականին[10][11]։

Աշխատանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1945 թվականին Նիզար Կաբանին ավարտում է Դամասկոսի համալսարանի իրավագիտության ֆակուլտետը, որից հետո անցնում է ծառայության՝ նորաստեղծ Սիրիայի Արաբական Հանրապետության[Ն 1] Արտաքին գործերի նախարարությունում։ Այնտեղ աշխատում է մինչև 1966 թվականը։ ԱԳՆ-ում ծառայության տարիներին աշխատել է Եգիպտոսի, Թուրքիայի, Լիբանանի, Մեծ Բրիտանիայի, Չինաստանի և Իսպանիայի սիրիական դեսպանատներում։ Դիվանագիտական առաքելությունն ավարտելուց հետո Կաբանին մեկնել է Բեյ­րութ, որտեղ հիմնադրում է «Նիզար Կաբանիի հրատարակություն» ընկերությունը (արաբ․՝ منشورات نزار قباني‎‎՝ մանշուրաթ նիզար կաբբանի)։

Ընտանիք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաբանիի առաջին կինը Զահրա Աքբիքն էր։ Նրանք միասին ունենում են մեկ որդի, ով պապու անունով կոչվում է Թաուֆիկ, և մեկ դուստր՝ Հադբա։ Ամուսնալուծությունից հետո Կաբանին ամուսնանում է Բալկիս ալ-Ռաուի հետ, ով դառնում է իր մուսան։ Նրանք համատեղ ապրում են 8 տարի (1973-1981 թվականներ)։ 1981 թվականին Բալկիսը Բեյրութի Բաղդադյան դեսպանատանը տեղի ունեցած ահաբեկչության արդյունքում զոհվում է։ Կաբանին հեռանում է արաբական աշխարհից, ապրում Ժնևում, Փարիզում և Լոնդոնում[12]։

Կաբանին մահանում է 75 տարեկանում՝ սրտային անբավարարության ու կաթվածի պատճառով։ Այդ ժամանակ նա գտնվում էր Լոնդոնում։ Մահվանից հետո, իր կտակի համաձայն, նրան բերում են Դամասկոսում և թաղում «բաբ Սաղիրի» գերեզմանատանը[13][14][15]։

Քաղաքական համոզմունքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նիզար Կաբանին պանարաբիզմի հետևորդ էր և սատարում էր Եգիպտոսի նախագահ Գամալ Աբդել Նասերին։ Բանաստեղծը նախագահի մահվան կապակցությամբ գրել էր չափածո ստեղծագործություն, որտեղ վերջինիս անվանել էր «վերջին մարգարե»[14]։

Կաբանիի վերջին տարիներին Նիզար Կաբանիի բանաստեղծությունները գլխավորապես վերաբերում էին ավտորիտարիզմի ժխտմանը[14], թեև նա սատարում էր նաև Իրաքի նախագահ Սադդամ Հուսեյնի իշխանությանը[16]։

Նիզար Կաբանին կողմնակից չէր Իսրայելի հետ հարաբերությունների կարգավորմանը, նույնիսկ իր ստեղծագործություններում արդարացնում էր հրեաների դեմ բռնությունների իրագործումը[16]։ Բանաստեղծը նաև մեղադրանքներով էր հանդես գալիս արևմտյան լրատվամիջոցների դեմ[12]։

Ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պոեզիայի առանձնահատկություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաբանին առաջին բանաստեղծությունները գրել է արաբական դասական կասիդայի օրինակով։ Այնուհետև Կաբանին սկսում է գրել ավելի ազատ ոճով՝ դառնալով արաբական նոր գրականության հիմնադիրներից մեկը։ Նրա բանաստեղծությունները գրված են ազատ՝ ժողովրդին հասկանալի լեզվով, գլխավորապես սիրիական բարբառի սահմաններում[17]։ Ընդհանուր առմամբ, Կաբանին հրատարակել է երեսունհինգ բանաստեղծական ժողովածու[10]։

Հիմնական թեմաներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդհանուր առմամբ, Նիզար Կաբանիի գրական ժառանգությունը բաղկացած է սիրային ու քաղաքական քնարերգությունից։ Կնոջ դերը իսլամում ու արաբական աշխարհում առանցքային տեղ է գրավում բանաստեղծի թեմաների մեջ, երբ ինքնասպան է լինում նրա քույրը։ Վերջինս չէր ցանկանում ամուսնանալ իրեն պարտադրած փեսացուի հետ։ Առաջին չորս հավաքածուները նա նվիրում է կնոջ թեմային, սակայն արդեն 1956 թվականին «Նիզար Կաբանիի բանաստեղծություններ» ընտրանիում բանաստեղծը սկսում է արտահայտել բացասական վերաբերմունքը տղամարդկային շովինիզմի դեմ։ Նա արդարացի էր համարում կնոջ պայքարը՝ հասարակության մեջ կայանալու համար, հանդես գալիս նրանց իրավունքների ու ազատությունների պաշտպանությամբ։ Կինը հաճախ դառնում է իր ստեղծագործությունների հերոսը[17]։

Քաղաքական քնարերգության մեջ Կաբանին հանդես է գալիս արաբական միասնության գաղափարներով, քննադատում այն արաբական պետությունների կառավարություններին, կոչ անում շարունակել պատերազմը Իսրայելի դեմ։ Մասնավորապես, մեծ ոգևորությամբ նա նկարագրել է 1987-93 թվականների պաղեստինցի երիտասարդների պայքարը իսրայելական կանոնավոր զորքերի դեմ[12]։

Արաբական հանրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նիզար Կաբանիի բանաստեղծությունները սկզբից ևեթ աչքի էին ընկնում մեծ համարձակությամբ, արաբական հասարակության մեջ գոյություն ունեցող կաղապարների քննադատությամբ։ Արդեն առաջին իսկ ժողովածուն, որը դուրս էր եկել 1944 թվականին («Ինձ ասել է գեղջկուհին»), բացահայտ էրոտիզմով էր քննադատում դամասկոսյան ավանդապաշտ հասարակությանը[18]։ 1948 թվականին լույս տեսած «Ծծկեր մանկություն» ժողովածուն ևս ուներ էրոտիկ թեմատիկա[16]։

1954 թվականին Սիրիական խորհրդարանի պատգամավորները Կաբանիի «Հաց, հաշիշ և լուսին» բանաստեղծության համար պահանջում են նրան դատարան ներկայանալ[14]։ 1967 թվականին, այն բանից հետո, երբ արաբական պետությունները պարտություն են կրում Իսրայելի դեմ Վեցօրյա պատերազմում, լույս է տեսնում «Պարտության գրքի լուսանցքներ» ժողովածուն, որտեղ ծայրահեղ արձագանք է տրվում ժամանակի արաբական հանրությանը, արաբական երկրների կառավարություններին։ Եգիպտոսի իշխանությունները արգելում են Կաբանիի գրքերի վաճառքն ու տարածումը, իսկ բանաստեղծին արգելում մուտք գործել երկիր։ Արգելքները հանվում են միայն այն ժամանակ, երբ Կաբանին անձամբ դիմում է նախագահ Գամալ Աբդել Նասերին։ Եվս մի քանի պետություններ պահանջում են դատարանին հանձնել բանաստեղծին[19]։

Նիզար Կաբանիի բանաստեղծությունները հաճախ դարձել են երգեր, որոնք կատարել են Ումմ Քուլսումը, Ֆեյրուզը, Հաֆեզ Աբդել Հալիմը և ուրիշներ[10]։

Ժողովածուներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. قالت لي السمراء 1944
  2. طفولة نهد 1948
  3. 1سامبا 949
  4. أنت لي 1950
  5. قصائد 1956
  6. حبيبتي 1961
  7. الرسم بالكلمات 1966
  8. يوميات امرأة لا مبالية 1968
  9. قصائد متوحشة 1970
  10. كتاب الحب 1970
  11. مئة رسالة حب 1970
  12. أشعار خارجة عن القانون 1972
  13. أحبك أحبك والبقية تأتي 1978
  14. إلى بيروت الأنثى مع حبي 1978
  15. كل عام وأنت حبيبتي 1978
  16. أشهد أن لا امرأة إلا أنت 1979
  17. اليوميات السرية لبهية المصرية 1979
  18. هكذا أكتب تاريخ النساء 1981
  19. قاموس العاشقين 1981
  20. قصيدة بلقيس 1982
  21. الحب لا يقف على الضوء الأحمر 1985
  22. أشعار مجنونة 1985
  23. قصائد مغضوب عليها 1986
  24. سيبقى الحب سيدي 1987
  25. ثلاثية أطفال الحجارة 1988
  26. الأوراق السرية لعاشق قرمطي 1988
  27. السيرة الذاتية لسياف عربي 1988
  28. تزوجتك أيتها الحرية 1988
  29. الكبريت في يدي ودولاتكم من ورق 1989
  30. لا غالب إلا الحب 1989
  31. هل تسمعين صهيل أحزاني؟ 1991
  32. هوامش على الهوامش 1991
  33. أنا رجل واحد وأنت قبيلة من النساء 1992
  34. خمسون عاماً في مديح المساء 1994
  35. تنويعات نزارية على مقام العشق 1995
  36. أبجدية الياسمين 1998

Նշումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Սիրիայի Արաբական Հանրապետությունը ֆրանսիական մանդատից անկախացել է 1946 թվականի ապրիլի 17-ին։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ https://adab.wiki/نزار_قباني
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 AlKindi (Դոմինիկյան Արևելագիտության ինստիտուտի առցանց կատալոգ)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118925881 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  6. ↑ Արաբերեն Վիքիպեդիա — 2003.
  7. ↑ [1], The Independent, British newspaper, 1998/05/05. “Obituary: Nizar Qabbani” by Adel Darwish.
  8. ↑ “Nizar Qabbani: From Romance to Exile”, Muhamed Al Khalil, 2005, A dissertation submitted to the faculty of the Department of Near Eastern Studies in partial ulfilment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in the Graduate College of the University of Arizona, USA.
  9. ↑ Sadgrove, Philip (2010), «Ahmad Abu Khalil al-Qabbani (1833–1902)», in Allen, Roger M. A.; Lowry, Joseph Edmund; Stewart, Devin J. (eds.) (eds.), Essays in Arabic Literary Biography: 1850–1950, Otto Harrassowitz Verlag, էջ 267, ISBN 3447061413 {{citation}}: |editor3-first= has generic name (օգնություն)
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Кандидатская диссертация Е.В. Дьяконова «Ассоциативно и ритмически организованные тексты в сопоставительном аспекте: На материале переводов произведений сирийского поэта Низара Каббани с арабского языка на русский»
  11. ↑ Ayyıldız, Esat. “‘Kudüs’ Adlı İki Şiirin Mukayesesi: Nizâr Kabbânî’nin Kaleminden Arapça ‘el-Kuds’ ve Else Lasker-Schüler’in Kaleminden Almanca ‘Jerusalem’”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53 (Aralık 2022), 799-824. https://doi.org/10.17120/omuifd.1167935
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 «Статья о Низаре Каббани на сайте kirjasto.sci.fi». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 9-ին.
  13. ↑ Биография Низара Каббани на официальном сайте поэта (на арабском языке
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 «Статья о Низаре Каббани на портале arteast.org». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 9-ին.
  15. ↑ Профайл Низара Каббани на сайте poemhunter.com
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Некролог Низара Каббани на сайте газеты «The Independent»
  17. ↑ 17,0 17,1 Биография Низара Каббани на официальном сайте поэта
  18. ↑ Статья о Низаре Каббани на портале poems-and-poetry.com
  19. ↑ Тарик Али, «Столкновение цивилизаций: крестовые походы, джихад и современность, М., «Астрель», 2006, с. 178

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիզար Կաբանի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նիզար_Կաբանի&oldid=9710971» էջից